Temel Onarımı – Yöntemler, Maliyetler ve Teknikler
Temel Onarımı Nedir?
Öncelikle Temel onarımı kararsızlık ve potansiyel hata belirtileri gösteren binalarda gerçekleştirilmektedir. Temeller, yapımızdaki düşey yükleri zemine aktaran önemli yapı elemanıdır. Genellikle aktif zemin basıncı veya yapıdaki yük artış nedeniyle olur.
Temel altındaki toprağın nem seviyesi yükseldiğinde toprak büzülmektedir. Sonuç olarak, kabarma, temel oturması, bodrum duvarlarında yatay çatlaklar, döşeme kırıkları, duvar oturması ve buna benzer yapı hataları görülmektedir.
Temel Hasarına Ne Sebep Olur?
Temeldeki hasarların bir çok etkeni vardır. Bitişik yapıdaki kontrolsüz kazı, kırım vs. işlemeler temel hasarına sebep olabilmektedir. Ayrıca temel hasarı genellikle sudan kaynaklanır. Deprem esnasında akarsu havzalarında ve kıyı bölgelerinde sıkça rastlanan olaylardan birisi de zemin sıvılaşmasıdır. Yer hareketi sonucunda yükselen yer altı suyu, depremde meydana gelen titreşim etkisi ile ince taneli zemin ve kumu suya doygun hale getirir. Deprem hareketi boyunca zeminde meydana gelen kayma gerilmeleri ile zemin sıvıya benzer bir davranış gösterip, akıcı duruma gelir. Özellikle suya doygun ovalık yerlerde önemli depremlerden sonra zemin sıvılaşması meydana gelir.
Zemin bileşenleri nem nedeniyle şiştiğinde veya büzüldüğünde, bir yapının temelinde hareket başlar. Temeli çevreleyen bölgede yetersiz drenaj da hasara neden olabilir.
Yapının altında su kaçağı meydana geldiğinde veya deprem, sel, kuraklık gibi afetlerle yapı yıkılırsa, temel de zarar görür. Toprakta çok fazla kil olduğunda, temel sorunlarına neden olma olasılığı daha yüksektir.
Temel Onarım Yöntemleri
1. Duvar Yamaları ve Mastikler
Temel çatlakları bazı durumlarda onarılabilir düzeyde olabilir. Bu temel çatlaklarını önlemek için su geçirmez dolgu macunu ile düzeltilebilmektedir.
Temel en önemli yapı elemanı olduğundan dolayı, çatlakları mümkün olan en kısa sürede tespit etmek ve onarmak çok önemlidir. Hidrolik çimento, vinil beton, epoksi, silikon ve poliüretan, küçük çatlaklar için yaygın olarak kullanılan dolgu macunlarıdır.
Çatlağın şiddeti, kullanılan karışımın türünü belirlemektedir. Su sızmasını ve daha fazla hasarı önlemek için, sorunu mümkün olan en kısa sürede tespit edip düzeltmek çok önemlidir. Temeldeki çatlakları onarmadığımız zaman, temel daha da güçsüzleşip yapıyı taşıyamaz hale gelecektir. Küçük bir çatlak diyip geçmememiz gereklidir.
2. Döşeme Kaldırma
Döşeme kaldırma, batan veya düzensiz beton döşemeleri kaldırmak için bir tekniktir. Çamur kaldırma, beton kaldırma ve döşeme tesviyesi, bu prosedürü tanımlamak için kullanılan terimlerdir.
Verandaları, merdivenleri, güverteleri, patikaları, garaj zeminlerini ve araba yollarını yükseltmek, bu teknoloji kullanılarak yapılan basit işlemlerdir.
Temelin altındaki zeminde, yer hareketleri sebebi ile kısmi çökmeler meydana gelebilir ve temel batar veya dalgalı hareket gösterip eğilebilir. Bir evin temelini onarmak için profesyonel mühendislik firmalarına başvurulması gereklidir.
Mühendisler temel onarımında, betonarme temel boyunca ve zemindeki batık bölgelere 5 santimetrelik delik açarak betonarme temelleri yükseltmek için kriko yöntemini kullanır. Bu delikten doğal bileşenlerden (toprak, çimento vb.) oluşan bir çözelti enjekte edilerek zemin doldurulmaktadır. Çözelti genişledikçe düşen levha yükselmeye başlar.
Poliüretan enjeksiyon, krikoya benzer şekilde uygulanan bir alternatiftir. Poliüretan, döşeme krikosuna çok benzer şekilde, zemindeki boşlukları doldurmak için betondaki deliklerden enjekte edilmektedir.
Ağır enjekte edilen malzemeler, levhanın altındaki toprağı sıkıştırır. Poliüretan enjeksiyon daha hafif olduğu için daha uzun ömürlüdür. Ancak kolay bulunabilen bir malzeme değildir.
3. İskele veya Kazık
Temel, çelik veya beton bir iskele kullanılarak yeniden yerleştirilir.
İskele, toprak kazılarak yerleştirilmektedir. Ancak kazık, zemine çakarak yerleştirilmektedir. Temel onarımları için kullanılan kazık, beton iskeleleri, çelik preslenmiş kazıkları ve çan tabanlı iskeleleri içermektedir.
Bu yöntemler, temeli döşeme kriko yönteminden daha etkili bir şekilde orijinal seviyesine getiren uzun vadeli temel çözümleridir.
a. Preslenmiş Beton Kazıklar
Pres betondan yapılan temel ayakları uzun ömürlü olup, iç ve dış onarımlarda kullanılmaktadır.
Hem iskele hem de kiriş ve döşeme temelleri için uygundurlar. Stabiliteyi sağlamak için, uygun şekilde yerleştirilen preslenmiş beton ayaklar, genellikle 3.5 metre olmak üzere toprağın derinliklerine sürülmektedir.
b. Dökme Beton İskeleler
Konut temel iyileştirmesinde, dökülen beton iskeleler yaklaşık 3 metre derinliğe yerleştirilir ve 7 ila 10 gün içinde kürlenir. Preslenmiş beton kazıklarda, kurulum sırasında zaten kürlenmiş olan prekast beton parçaları kullanıldığından, dökülen beton iskelelerin kurulum süresi, preslenmiş beton kazıklardan daha fazladır.
c. Çanlı Beton İskeleler
Dökülen/delinen beton iskelelere benzer şekilde çan tabanlı beton iskeleler yapılmaktadır. İskelenin altındaki çan şeklindeki “ayak”, geniş bir destek alanı sağlamak için tasarlanmıştır.
Çan tabanlı ayaklar, dökülen beton ayaklara benzer şekilde, kazılan bir çukura beton dökülüp ve ıslak betona çelik gömülüp inşa edilmektedir.
d. Çelikten İskeleler
Uzun vadeli bir temel onarım çözümü olarak çelik ayaklar şiddetle tavsiye edilmektedir. Çelik iskeleler güçlüdür ve 30 metre derinliğe kadar itilmekte, bu da evinizin temeline mükemmel bir stabilite sağlamaktadır. Çelik iskeleler, genişleyen killi toprakta kaymamaları için ana kayaya doğru itilmektedir.
e. Çelik Helisel İskeleler
Ankraj olarak da bilinen helisel çelik ayaklar, hafif beton döşeme temellerini ve ayak ve kiriş temellerini onarmak için sıklıkla kullanılmaktadır.
Yeni temeller de helisel ayaklarla inşa edilmektedir. Koşullar alternatif teknolojilerin kullanımını kısıtladığında, helisel ayaklar tercih edilmektedir.
Yapının ağırlığı, ayaklara ve dolayısıyla sabit bir yük kapasitesine kadar zemine vidalanıp yükü taşıyan zemine aktarılmaktadır.
4) Zemin Güçlendirilmesi
Toprağı daha sert ve daha kararlı hale getirme süreci, toprak modifikasyonu veya toprak stabilizasyonu olarak bilinmektedir. Burada toprak katmanlarının içindeki boşlukları doldurmak için bazı kimyasallar kullanılmaktadır. Döşeme kaldırma buna benzer bir yöntemdir.
Birçok insan, bu yöntemin daha yüksek düzeyde uzmanlık ve iyi eğitimli bir mühendis gerektirdiğini bildiği için bu stratejiyi kullanmakta tereddüt etmektedir. Çalışma ve bakım maliyetleri de çok pahalıdır.
Gördüğünüz gibi, bir çok temel onarımı seçeneği var. Bazı yöntemler geçici iyileştirme sağlarken, bazı yöntemler daha uzun ve hatta kalıcı bir çözüm sunar.
Mevcut temel onarım çözümlerini birkaç faktör belirler. Temelimiz ve bütçemiz için en iyi seçeneği belirlemek için inşaat mühendislerine danışmalısınız.
BLOG YAZILARIMIZ:
Betonun Dökümü ve Bakımında Dikkat Edilmesi Gerekenler.
Emeğinize sağlık