RİJİTLİK NEDİR?

Rijitlik, cismin şekil değiştirmeye karşı koyma direnci olarak tanımlanmaktadır. Yeterli rijitliğin istenmesindeki amaç; yapının şekil değiştirerek yapmış olduğu yer değiştirmeleri sınırlandırmaktır. Yapıda yüklerden meydana gelen ve hasara yol açabilecek yer değiştirmeler sınırlı olmalıdır. Büyük boyutlara ulaşan yer değiştirmeler hasar düzeyini aşarak yapı elemanlarının kırılmasına da yol açabilir. Yıkılmaya yol açmayan, ancak yine de önemli boyutlara ulaşmış yer değiştirmeler de kullanım sınır durumunun aşılmasına yol açabilir. 

Neden yeterli Rijitlik?

1- Yumuşak kat oluşumu gibi yapının hasar görmesine ya da yıkılmasına yol açabilecek ötelenmelerin oluşmasını engellemek için.

2- Şekil değiştirmeden kaynaklanan ikinci mertebe momentlerinin mümkün olduğunca küçültmek için.

3- Sıkça oluşan depremlerde yani kullanılabilirlik sınır durumuna karşı gelen depremlerde yapısal olmayan sıva, kaplama ve cam yüzeylerdeki çatlaklar ve kırılmalar gibi hasarları önlemek için.

4- Yapılarda aletlerin çalışmalarına engel olacak ve rahatsızlık veren büyük titreşimleri engellemek için.

5- İnsanları rahatsız edecek şekilde göz emniyetsizliğine yol açan deformasyonları sınırlandırmak.

TBDY 2018’e göre, yatay yükler etkisinde yapı rijitliğinin en önemli ölçütü toplam yer değiştirme yerine, bir katın altındaki kata göre yapmış olduğu göreli öteleme miktarıdır. Deprem yönetmeliğinde yapı rijitliği ile, dolayısıyla da depremde yapıda gelebilecek yer değiştirmelerle ilgili olarak iki farklı koşul getirilmektedir.

1.Koşul, iki kat arasındaki yer değiştirme farkı için getirilmektedir:

2.Koşul ise sadece bir kat için değil, komşu iki katın ortalama göreli kat ötelemelerinin oranı için getirilmektedir. Bu oran 2.0 değerini aşarsa düzensizlik ortaya çıkmaktadır.

Çerçeveli sistem bir yapıda yükseklik ile birlikte katlar arasındaki göreli kat ötelemeleri giderek azalmakta, oysa perde duvarlı (betonarme duvarlı) bir yapıda söz konusu ötelenmeler yükseklik arttıkça artmaktadır.

Rijitliğin yapı davranışını etkileyen bir yönü de yapı periyodunu değiştirmesidir. Yapı kütlesi sabit kalmak koşuluyla, rijitlik arttıkça periyot azalmaktadır.

YETERLİ RİJİTLİK İÇİN NE YAPILMALI?

1- Elemanın boyunu kısaltmak

2- Enkesit boyutlarını arttırmak

3- Malzeme kalitesini arttırmak

4- Mesnetlerdeki ve birleşim bölgelerindeki hareketleri kısıtlamak

5- Yapı tasarımında perde duvar kullanmak