İnşaat Mühendisleri hangi programları bilmelidir?

İnşaat mühendisleri için bir çok yazılım mevcuttur. Yazıma başlamadan önce kısa olarak görüşlerimi paylaşmak istiyorum. Bir İnşaat Mühendisi olarak gerek internette, gerek ise meslektaşlarıma sorduğum “Hangi programları bilmeliyim?” sorusuna asla cevap bulamadım. Piyasada oldukça fazla bilgi kirliliği bulunmaktadır. Bu yazımın özellikle öğrencilere yön göstermesi amacıyla yazıyorum.

İnşaat sektöründe birçok tür yazılım bulunmaktadır. Eğer bu yazıyı okuyorsan muhtemelen bir kafa karışıklığı içerisindesin. Programlara seçim yapmadan önce kendine şu soruyu sormalısın: “Ben ne yapmak istiyorum?”.  Öncelikli olarak çalışacağın alanı belirleyip ona göre yol izlemelisin. Çalışacağın alana göre kullanacağın programlar farklılık gösterecektir. Bunun sebebi sektördeki programların kullanım alanlarının farklı olmasıdır. Unutmamalısın ki bütün programları öğrenemezsin. Hepsi hakkında bir fikrin olur ancak uzmanlık alanında en çok işine yarayacak program ile ilgilenmelisin. Temel olarak her inşaat mühendisinin bilmesi gereken programlar vardır.

Neden program kullanılmalıdır?

Tasarım mühendisleri için günümüzde geçerli olan yönetmelikler detaylı ve kapsamlı olduğu için gerekli statik analizlerin el ile yapılması güç ve zaman aldığı için programlar aracılığı ile hem zaman açısından hem de insan gücü açısından kolaylaştırmıştır. Yalnızca tasarım mühendisi olarak bakmamak lazım şantiyede kullanılan metraj, Hakediş yazılımları, günümüzde kullanımı yaygınlaşan BIM programları mevcuttur. Genel olarak programlar işleri kolaylaştırmakla kalmayıp biz mühendislere zaman tasarrufu, hataları minimum düzeye indirme, profesyonellik ve teknik konularda destek sağlayıp, iş yükünü sırtlamaktadır. Ancak şu unutulmamalıdır ki bunların gerçekleşmesi için programlar üzerinde bir hakimiyet kurmak ve profesyonelleşmek şarttır.

Öncelik sıralamasına göre inşaat mühendislerinin bilmesi gereken programları incelemeye başlayalım. (Bir inşaat mühendisi olarak kendi düşüncem)

1) OFFİCE PROGRAMLARI

Office programları bütün meslek dallarında önemli bir yere sahiptir ve bütün sektörlerde en çok kullanılan programlardır. Bir inşaat mühendisi Office programları hakkında kesinlikle bilgi sahibi olmalıdır. Meslek hayatı boyunca gerek sunum hazırlamaları, tablo hazırlamaları, rapor yazmaları vb. işlerini profesyonel bir şekilde yapmaları için bilmeleri gerekir. Aynı zamanda bu programları yalnızca bilgisayardan değil, tablet ve telefondan da yapabiliyor olmamız büyük kolaylık sağlamaktadır. Peki İnşaat Mühendislerinin bilmesi gereken bu Office programları hangileridir?

–          Excel

–          Word

–          Powerpoint

–          Onedrive

–          Sharepoint

–          Microsoft Teams

–          Outlook

–          OneNote

Şimdi bu programlardan mühendislik için en önemlilerini açıklayalım.

            1.1)  MS Excel

İnşaat mühendisleri için en büyük öneme sahip olan Microsoft Office programıdır. Yalnızca inşaat mühendisleri için değil bütün meslek dallarında aktif olarak kullanılmaktadır. Hatta insanlar günlük hayatta da kullanmaktadır. Excel kullanmak basit ve keyiflidir. Teknik ofis kısmında göre alan inşaat mühendisleri birçok karmaşık fonksiyon ve tabloyla uğraştığı için Excel’i aktif bir şekilde kullanmaktadır. Bu program ile neler yapabiliriz:

–          Çalışma programları yapılabilir.

–          Metraj, hakkediş yapılabilir.

–          Detaylı raporlamalar ve tablolar yapılabilir.

–          Tabloların grafikleri çizdirilebilir.

–          Veriler düzenlenir.

–          Temel ve karmaşık matematik fonksiyonların çözdürülebilir.

              1.2) MS Word ve PowerPoint

Word ve PowerPoint ismini duyunca “Ben biliyorum.” Dediğini duyar gibiyim. Aslında temel düzeyde hepimiz ilkokul yıllarında Bilişim Teknolojileri dersinde ya da okuldaki performans ödevlerimizde bu programları kullanmışızdır. İşin içerisine profesyonellik ve iş hayatı girince bu programlar derinleşmeye başlıyor. Aslında bilinenin aksine çok derin ve işlevsel programlardır. Özellikle resmi yazışmalarda bu programların altın değerleri mevcuttur. Programı öğrenmeye başlamadan önce özellikle profesyonel hayatta yazışmaların nasıl yapıldığını, raporların nasıl düzenlendiğini bilmemiz lazım. Bu programlar ile neler yapabiliriz:

–          Resmi yazışmalar için yazı hazırlanabilir.

–          Çizim yapılabilir.

–          Grafik ve tablo oluşturulabilir.

–          Sunum hazırlanabilir.

–          Belgeler düzenlenebilir.

2) AUTOCAD

Autodesk firması tarafından geliştirilen Autocad programı ile 2 boyutlu ve 3 boyutlu çizimler yapılabilir. Sektörde en çok kullanılan programların başında gelmektedir. İnşaat mühendisleri bu program ile tasarlamış oldukları kolon, kiriş, perde duvar, döşeme ve temel gibi yapısal elemanların donatılarının anlaşılır ölçülü bir şekilde gösterilmesinde yardımcı olur. Bunun amacı belediye veya benzeri kurumların onay sürecinde anlaşılabilir bi görselleştirme yapmaktır. Bir başka boyut ise şantiye kısmıdır. Bu çizimlerin gerekli çıktıları alınıp şantiyedeki ustalara verilip tasarımcının donatı veya kalıp detaylarının gösterilip, uygulanmaya başlamasıdır. Bütün mühendislik dallarında ortak olarak kullanılan Autocad programının öğrenciler için ücretsiz versiyonu mevcuttur. İlgilenen arkadaşlar buraya tıklayarak siteye gidip ilgili adımları izledikten sonra bilgisayarlarına ücretsiz bir şekilde indirebilirler.

3) ETABS

Computers and Structures (CSI) şirketi tarafından geliştirilen uluslararası program olan ETABS, yapısal elemanların tasarımını veya üç boyutlu tasarıma göre statik-dinamik analiz yapılan inşaat mühendislerine yönelik bir programdır. Bu program ile yüksek yapıların statik analizini yapabiliriz. Yalnızca ülkemizde düşünmemek lazım. ETABS uluslararası yönetmelikleri içerisinde barındırdığı için dünya çapındaki büyük proje firmalarının kullandığı ve bilinirliği yüksek olan bir programdır. Paket program diye tabir ettiğimiz programlar gibi değildir. ETABS ile yaptığımız projelerde verileri tek tek kendimiz girip, sonuçlara göre kendimiz donatı yerleştirmeyi ve sonuçları kıyaslama yaparız. Program mühendisi değil, mühendis programı yönetmektedir. Teknik ofis alanında çalışan inşaat mühendisleri veya çalışmak isteyen inşaat mühendisleri adaylarının kesinlikle bilmesi gereken programların başında gelmektedir. ETABS programının öğrenciler için ücretsiz versiyonu mevcuttur. Öğrenmek isteyen arkadaşlara tavsiyemiz tek başına öğrenmemesidir bir uzman desteğine başvurmalarıdır.

4) SAP 2000

Computer and Structures (CSI) şirketi tarafından geliştirilen bir programdır. Global bir statik tasarım programıdır. İleri seviye statik tasarım konularının çözümlendiği çok gelişmiş bir yazılımdır. SAP 2000 programının ETABS’ten en büyük farkı her türlü yapılar için kullanabiliyor olmamızdır. Daha kompleks bir yazılımdır. Mühendislerin kullanımını kolaylaştırmak ve daha profesyonel bir yazılım oluşturmak için şirket bir çok mühendis grubu ile birlikte çalışıp geliştirmiştir. En çok inşaat mühendisleri tarafından kullanılan bu program ile yapısal modelleme yapılabilir. Çok karmaşık sistemleri çözebilir. Statik analizler ile birlikte dinamik analizler de yapılabilir. Kısaca özetlemek gerekir ise SAP 2000 ile birlikte bir yapıya gelebilecek deprem, sel, kasırga vb. gibi doğal afetlerin yapıya verebilecek zararların önceden önüne geçilip en az hasarla tasarım yapılabilir. ETABS’ten farklı olarak piyasada hem çelik hem betonarme yazılımı olarak kullanılmaktadır. SAP 2000 programının da öğrenciler için ücretsiz versiyonu bulunmaktadır. Öğrenmek isteyen arkadaşlarımız için ETABS başlığı altında verdiğimiz tavsiyeler geçerlidir.

5) TEKLA STRUCTURES

1978 yılında TRIMBLE firması tarafından geliştirilen TEKLA STRUCTURES yazılım bir inşaat mühendisliği yazılımıdır. Tekla Structures programı ile çelik, betonarme, ahşap veya karma yapılar çözülebilir. Ancak Tekla programı piyasada çelik yazılımı olarak bilinir ve genellikle çelik yapıların üç boyutlu tasarımı için kullanılır. Bu program ile yapıyı 3 boyutlu olarak modelleyip, bu model üzerinden gerekli olan imalat resimleri ve paftaları elde edebiliriz. İhtiyacımız olan bir çok detaylandırmaları otomatik olarak gerçekleştirebilen kullanıcı dostu ve çok başarılı bir yazılımdır. Piyasada birçok mühendis tarafından bilinmeyen TEKLA STRUCTURE, özellikle çelik alanında çalışmak isteyen inşaat mühendisi ve adaylarının bilmesi/öğrenmesi gereken programlardandır. 

6) STA4-CAD

STA firması tarafından geliştirilen STA4-CAD programı; çok katlı betonarme binaların yönetmeliklere göre statik ve betonarme analizlerini yapan paket programdır. Yerli bir yazılım olan STA4-CAD programı kullanıcı dostu ve pratik bir programdır. Program içerisinde bulundurduğu hazır şablonlar ve özellikle Türkçe olmasından dolayı ara yüzü gayet temiz ve anlaşılır durumdadır. Bu program ile kompleks yapılar, yüksek yapılar vb. gibi yapılardan daha çok basit kiriş ve kolon tasarımlarında kullanabilir 10-12 kata kadar standart yapıların statiğini hazırlayabilirsiniz. Programın en beğendiğim taraflarından biri de gerekli boyutlamaları ve analizlerinizi yaptıktan sonra detaylı bir rapor oluşturması ve paftalama yapmasıdır. Bundan dolayı standart yapıların analizinde inşaat mühendislerine hız kazandırmaktadır. Ama unutulmamalıdır ki; program mühendisi değil, mühendis programı yönetmelidir. Ne olursa olsun size hazır rapor da verse yönetmeliği bilmeme gerek yok düşüncesine kapılıp hazır çizimler alınmamalıdır. Programın size sunduğu rapor ve pafta mutlaka kontrol edilip yanlış görülen yerler hesaplanıp, düzeltilmedir.

7) IDECAD

ideYAPI tarafından inşaat mühendisleri için geliştirilen IDECAD programı STA4-CAD programı ile hemen hemen aynı diyebileceğimiz bir programdır. ETABS veya SAP 2000 programını kıyaslayabildiğimiz gibi bu programları kıyaslayamayız. Sebebi ise her iki programda ortalama aynı şeyleri vaat etmektedir. IDECAD programı da statik proje çizebileceğimiz, rapor alabileceğimiz veya pafta alabileceğimiz paket programdır. Piyasada çokça kullanılmaktadır.

8) MATLAB

MATLAB sistemlin analizi ve matematiksel hesapların yapıldığı programdır. Bu program ile yaptığınız analiz ve hesaplamaların görselleştirilmesi yapılabilir. Neden MATLAB kullanmalıyım dediğinizi duyar gibiyim. O kadar karışık matrix veya lineer cebir işlemleri mevcut ki MATLAB bu işlemlerin çözümü için dünyanın en iyi teknolojilerinden birine sahiptir. MATLAB aslında bir program dilidir.

9) REVİT STRUCTURE

REVIT STRUCTURE, Autodesk firması tarafından geliştirilen 3 boyutlu tasarım ve modelleme yapan bir yazılımdır. Revit aslında BIM (Building Information Modeling) yani Yapı Bilgi modellemesi programlarından bir tanesidir. BIM ayrı ve detaylı bir konu olduğu için onun hakkında daha detaylı bir yazı yakında paylaşacağız. Revit Structure programı yapımızın  yapısal modelini oluşturduktan sonra çok kolay bir şekilde alabileceğimiz kesitlerle birlikte ayrıntılı pafta alma seçeneklerini sunmaktadır.

Revit analiz yapma programı değil, model oluşturma programıdır. Bu program ,ETABS ile entegre çalışabilir. Model gönderip veya model alarak entegre bir şekilde analizimizi ve modelimizi tamamlayabiliriz. Eğer analiz yaptırmak istersek yine AUTODESK firmasının ürettiği Robot Structural Analysis programı ile modelimiz import edip analiz yaptırabiliriz. REVIT, BIM yazılımlarının başında gelmektedir. Günümüz teknolojisini en iyi şekilde yansıtan programlarının başında gelen REVIT aktif olarak dünyada ve ülkemizde kullanımı hızla yaygınlaşmaktadır. Bu programı öğrenmek isteyen inşaat mühendisleri veya inşaat mühendisi adayı arkadaşlarımız, internette bulunan birçok kurs veya sosyal medya platformlarında bulunan eğitim videoları ile  kendilerini geliştirebilir. Unutmamalıyız ki; Yapıyı inşa etmeden önce sanal ortamda modellemek, şantiyede çıkacak sorunlara karşı önlem almamızı sağlar. Bunlar da hem ekonomik hem de zaman olarak bir çok avantaj sağlar.

10) PRİMAVERA P6

İnşaat sektöründeki en önemli konulardan birisi o inşaatı/yapıyı yönetebilmek. Çok fazla iş kalemi olduğu için sektörde mühendisler çeşitli yazılımlar kullanmaktadır. Bu yazılımlardan en önemlilerinden bir tanesi Oracla yazılım firması bünyesinde bulunan Primavera P6’ dır. Bu program ile birlikte planlama, yönetim ve yürütme konularını gerçekleştirebilirsiniz. Bu program ile İş programları veya yapı iş programları oluşturup grafik olarak çıktılar alabilirsiniz. Yalnızca programları yazmakla kalmayıp Primavera ile bu işleri yönetebilirsiniz. Kısacası bütçenizi ve inşaatınızı eş zamanlı olarak yönetebilirsiniz. Primaveranın en güzel yönlerinden bir tanesi de cep telefonu ve tabletten de kullanabiliyorsunuz. Bu özellik kullanıcıların proje bilgilerine her zaman, her yerden ulaşabilmesini sağlar. Sadece inşaat olarak değil, başka meslek dalları için de çok kullanışlıdır. Bu programı öğrenmek için ekstra bir bilgiye ihtiyaç duymanıza gerek yoktur. Youtube, Udemy gibi sitelerde bir çok eğitim mevcuttur.

11) PLAXİS

Özellikle inşaat mühendisliği öğrencilerinin sevmediği veya ilgisini çekmediği alan olan Geoteknik tasarımı için kullanılan programdır. PLAXIS ile zeminde yapılacak uygulamalar (tünel, derin temel analizi, kazık ve ankraj) modellenerek analiz edilir. Rakip programlarına göre oldukça kullanışlıdır. Günümüzde en çok kullanılan geoteknik programıdır. Yazılımı kullanmak için zemin mekaniği veya geoteknik alanlarında bilgi sahibi olmanız gerekir. Başka bir yöntem ise yüksek lisans eğitimi almak zorundasınız aksi taktirde öylece programa bakarsınız. Unutmayın ki geoteknik az tercih edilen bir alan olduğu için nitelikli eleman diğer mühendislik dallarına göre daha az bulunmaktadır. Bu yüzden geoteknik mühendislerinin özel sektörde maaşları tatmin edici düzeydedir.

12) CİVİL 3D

İnşaat mühendisliği tasarım yazılımı olan Autodesk firması tarafından geliştirilen CIVIL 3D programı ile arazi modellemesi üzerinden güzergah çizilir Demiryolu, karayolu, kanal projeleri, havaalanı ve altyapı projeleri yapılır. Aşırı derecede kullanışlı olan bu program inşaat mühendislerinin gözde programıdır. CIVIL 3D programı projelerin üretilmesi ve yönetilmesi kullanıcı dostu arayüzü sayesinde rahatlıkla yapılmaktadır. Günümüzde hem Türkiye’de hem de dünyada aktif olarak kullanılan CIVIL 3D programı bu alanda çalışmak isteyen mühendislerin veya mühendis adaylarının kesinlikle öğrenmesi/hakim olması gereken programdır.

13) PYTHON

İnşaat mühendisleri sadece statik hesaplama yapıp, rapor oluşturan kişiler değillerdir. Bildiğiniz gibi hayatımızın her alanında olan yazılım inşaat piyasasında da çokça bulunmaktadır. Artık okullarda da inşaat mühendisleri için mutlaka bir yazılım dili öğretilmektedir. Dünyadaki en popüler yazılım dillerinden birisi olan PYTHON ile inşaat mühendisleri bir çok yazılım kodlayabilmektedir. Örneğin mühendisler günlerce yaptıkları bir işi küçük yazılımlar üreterek pratik ve hızlı bir şekilde yapabilmektedir.  PYTHON dili ise öğrenmesi diğer yazılımlara göre kolay hem de işinizi geliştirebileceğiniz bir altyapıya sahiptir. Bunun için tavsiyemiz hayatın neresinde olursanız olun insanlar için çekici olmadığını bildiğimiz yazılım dili, hayatın her yerinde karşımıza çıkmaktadır.

HESAPLAMA ARAÇLARIMIZI DENEDİNİZ Mİ?