Betonarme Kolon ve Perde Boyutları Nasıl Belirlenir?
Ülkemiz, coğrafi olarak deprem fay hatlarının üzerinde bulunmaktadır. Meydana gelen depremlerde sadece eski yapılarda değil, yeni yapılarda da yıkım görülmüştür. Deprem yönetmeliklerimize rağmen halen böyle büyük depremlerin görülmesi mühendislik olarak başarısız olduğumuzu göstermektedir.
Bir çok mühendisimiz deprem yönetmeliklerinin yeterli düzeyde olduğunu iddia etse de; uygulama koşulları, sahada yaşanan aksaklıklar ve ülkemizin inşaat kültürünün ani değişikliklere kapalı olması ve denetim eksikliği, yönetmeliklerin tam manasıyla sahaya yansımasına engel olmaktadır.
2023 yılında olmamıza rağmen internette dolaşan kiralık mühendislik diplomaları ve her şantiyede bir şef olmaması aslında durumu özetlemektedir. Ülkemizde resmi olarak 453 bin müteahhittin olması, inşaat sektörünün kolay ve hızlı yoldan para kazanılan bir meslek olarak görülmesinden kaynaklıdır. En önemli konu DENETİMSİZLİK.
Bundan dolayı müteahhitlik sisteminin değişmesi, deprem yönetmeliğinin değişmesi, yapı denetim sistemlerinin düzeltilmesi yapmamız gereken ilk adım olacaktır.
Kolon ve Betonarme Perde Boyutları
İnşaattaki en önemli kısım statik ve dinamik durumdur. Bu statik ve dinamik durumları sağlayabilmek için kolon-perde oranı ve boyutları çok düzgün belirlenmelidir. Kolon ve perde boyutları nasıl belirlenmelidir? tek tek inceleyelim.
Betonarme Kolon Boyutları
Kolonlar, mevcut yönetmeliğe göre (Türkiye Binalar Deprem Yönetmeliği 2018) en az 30×30 cm boyutlarında olması gerekmektedir. Kolon boyutları kat sayısına, tasarım sınıfına, taşıma gücüne göre farklı boyutlarda olabilmektedir. Kolon boyutları bina modellemesi yapıldıktan sonra, öncelikli olarak düşey yük kombinasyonlarına göre ön boyutlama yapılmaktadır. Daha sonrasında depremli kombinasyonlarla analiz yapıldığında kesin boyutlama işlemine geçilmektedir.
Ancak şantiyedeki uygulamaları göz önüne alındığımız zaman bir kolonun en kısa kenarının en az 40 cm olması gereklidir. Tabi bu benim şahsi görüşüm.
Yapı yüksekliği arttıkça da bu ebatların daha da artması gereklidir. Bu yüzden de mühendisler sıklıkla aşağıdaki bağıntıyı kullanmaktadır.
Kolonun dar kenarı > hmax / 50
Yani örnek vermek gerekirse; yapınızın bodrum dahil yüksekliği 30 metre ise; bir kolonun dar kenarı en az 60 cm olmalı. (3000cm / 50 = 60cm) Bu da en az kolon boyutunun 60 x 60 olması anlamına gelmektedir.
Betonarme Perde Boyutları
Perdeler, türkiye binalar deprem yönetmeliğine göre en az 25cm x 150cm olabiliyor. Ancak 25 cm kalınlığında bir eleman, 20 katlı bir binada da yine perde görevi görevi görür mü? Yatayda 1/6 oranını baz almamıza rağmen yapı davranışına göre perde görevi görmeyebilir. Bu yüzden deprem yönetmeliğimizde yer almamasına rağmen düşeyde de aşağıdaki bağıntı kullanılır.
Perdenin dar kenarı > hmax / 80
Yani örneğin; yapınızın bodrum dahil yüksekliği 30 metre ise; bir perdenin dar kenarı en az 40 cm olmalı. (3000cm / 80 = 37,50 cm) Bu da en az perde boyutunun 40 x 240 olması anlamına geliyor.
Ancak örneğin yapınızın bodrum kat dahil yüksekliği 15 metre ise; koşul sağlamasına rağmen dar kenar en az 25 cm seçilerek tasarım yapılmalıdır.
Yapı davranışına göre kolon perde boyutları
Yapı davranışını iyi yorumlayabilen mühendisler kolon perde boyutlarını çok iyi oranda ayarlayabilmektedir. Biz inşaat mühendisleri olarak kolon ve perde boyutlarını belirlerken yapının davranışını göz önünde mutlaka bulundurmalıyız.
